Kökeni İsa'dan önceki dönemde Yukarı Mezopotamya’da yaşamış olan Asur, Babil ve Aram’a dayanan halklar, Hristiyanlıkla birlikte Süryani/Asuri olarak anılmaya başlamışlardır. Hristiyanlığın İ.S. 4. yüzyılında İsa’nın doğası üzerine başlayan tartışmalar nedeniyle bu halk, Doğu Süryanileri ve Batı Süryanileri olarak ikiye ayrılmıştır. Monofizit (tek doğacı) düşünceyi savunan Mor Yakup Baradani’nin taraftarları Batı Süryanileri (Yakubiler) olarak adlandırılırken, diofizit (iki doğacı) düşünceyi savunan Nasturius’un taraftarları Doğu Süryanileri (Nasturiler) olarak bilinmiştir. Daha sonra Nasturilerin bir kısmı 16. yüzyılda Roma Katolik Kilisesi'ne bağlanarak Doğu Süryanilerinin Keldani kolunu oluşturmuşlardır ve Hakkari’de de Nasturiler ve Keldaniler olarak bilinen Doğu Süryanileri yaşamıştır. Nasturilerin merkezi kilisesi önce Bağdat’ta, ardından Musul’da bulunmuş ve en son 1662’de Hakkari’nin Koçanis bölgesine taşınmış, o tarihten itibaren Koçanis Manastırı dünya Nasturilerinin merkezî kilisesi olmuştur.

Paganizmin Caddeye Yansıyan İsmi: Neden Pagan Caddesi?

Hakkari’nin Dağgöl Mahallesi, Bulak Mahallesi, Halife Derviş Mahallesi, Bağlar Mahallesi ve Biçer Mahallesi'nde yaşayan vatandaşların evden çarşı merkeze, okula ve iş yerine giderken kullandığı bu cadde, çok sayıda mahalleyi birbirine bağlamaktadır. Yokuşlu olmasına rağmen merkezi konumuyla önemli bir geçiş noktası olan Pagan Caddesi'nin hikayesi ise Nasturilerin 1600 ve 1900 yılları arasında Hakkari ve çevresine yerleşmeleriyle başlamıştır.

O dönemde Nasturiler, Hakkari’nin Koçanis bölgesine kilise yaptırmış ve hayatlarına burada devam etmiştir. Nasturi olarak bilinen bu Hristiyan Kürtler, diğer Kürtler gibi geçimlerini hayvancılık, tarım ve ticaret ile sağlamıştır. 1900’lü yıllarda Hakkari merkezde Mirlerle birlikte yaşayan Nasturiler, Pagan Caddesi'nin bulunduğu yokuşta yaşamışlardır. Günümüzde Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ) binasının bulunduğu yerde, o dönemde Hristiyanların bir manastırı ve kendilerini dine adamış rahiplerin yaşadığı bir yapı olduğu söylenir.

Daha sonraları Hakkari Mirleri ve aşiretleriyle savaşan Hristiyanların birçoğu Irak başta olmak üzere farklı ülkelere göç etmek zorunda kalmıştır. Hakkarili vatandaşlar arasında "gerke pagane" yani "Paganların yokuşu" olarak bilinen bu cadde, Hakkari Belediyesi'nin o zamanki yönetimi tarafından resmen "Pagan Caddesi" olarak adlandırılmıştır. Yokuşun sonunda nefes nefese kalanlar, Merzan Mahallesi ve Bağlar Mahallesi'nin bir kısmını tepeden görebilir.

Hakkarili sanatçı Murad Demir’in "Mimoke" şarkısında da Pagan Caddesi'ne değindiği bilinmektedir. O dönemde Paganizm inancına sahip kişilerin yoğun yaşadığı bu caddenin adı, halk arasında kullanıla kullanıla günümüze kadar gelmiştir.

UHA Haber Merkezi - NURMUHAMMED TEK